Mở cửa thị trường, đưa nông sản Việt vươn xa

Tạo cơ hội cho các loại nông sản chủ lực 

Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, hiện ngành nông nghiệp đang nỗ lực đàm phán mở cửa thị trường cho các loại nông sản chủ lực như: sầu riêng, khoai lang, ớt, chanh leo, nhãn, bưởi sang các thị trường như Trung Quốc, Nhật Bản, Mỹ, Australia, New Zealand…

Với thị trường Mỹ, ông Hoàng Trung, Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật cho biết, Cục đã phối hợp với các đơn vị liên quan, đại diện Cơ quan kiểm dịch thực vật Mỹ tại Việt Nam (APHIS) tổ chức kiểm tra vùng trồng bưởi và nhà máy chiếu xạ; xây dựng bản đồ chiếu xạ và kế hoạch xuất khẩu để có thể chính thức xuất khẩu quả bưởi tươi của Việt Nam sang Mỹ.

"Đến nay, các khâu kỹ thuật đối với quả bưởi đã hoàn tất. Tháng 7, Mỹ sẽ có đoàn chuyên gia sang Việt Nam để cùng các đơn vị chức năng thống nhất về liều chiếu xạ quả bưởi và sẽ sớm đưa quả bưởi sang thị trường Mỹ", ông Hoàng Trung cho biết.

Nếu quả bưởi được cấp phép xuất khẩu vào Mỹ thì đây sẽ là loại quả thứ 7 của Việt Nam vào thị trường này sau: xoài, vải, nhãn, chôm chôm, vú sữa và thanh long.

Sau quả bưởi, quả dừa sẽ được đưa ra để tiếp tục đàm phán mở cửa thị trường. Cục Bảo vệ thực vật cũng đang đề nghị phía Mỹ tiến hành đàm phán theo phương thức rút gọn.

Với quả nhãn sang Nhật Bản, theo ông Hoàng Trung, hai bên đang rất nỗ lực để tháng 9/2022 có thể mở cửa được thị trường với loại quả này. Tháng 6 vừa qua, đoàn chuyên gia Nhật Bản đã sang Việt Nam làm việc và hoàn thành kỹ thuật xử lý lạnh cho quả nhãn để làm căn cứ mở cửa thị trường sang Nhật Bản. Dự kiến đến cuối tháng 7, Nhật Bản sẽ hoàn thiện điều kiện nhập khẩu và sẽ công bố việc chính thức xuất khẩu quả nhãn Việt Nam sang thị trường này.

Bên cạnh những kết quả đạt được đến nay trong mở cửa cho quả nhãn, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng đàm phán và đạt được thỏa thuận với Bộ Nông Lâm Ngư nghiệp Nhật Bản (MAFF) về các biện pháp để quản lý chặt chẽ quả xoài xuất khẩu sang Nhật Bản, mở cửa lại việc xuất khẩu xoài sang thị trường Nhật Bản; tiến hành cấp mã số vùng trồng xoài và thanh long xuất khẩu đi Nhật Bản.

Mới đây, chanh leo Việt Nam đã chính thức được xuất khẩu sang Trung Quốc theo đường chính ngạch

Còn với thị trường Trung Quốc, sau khi Tổng cục Hải quan Trung Quốc kiểm tra trực tuyến các đơn vị liên quan đến xuất khẩu sầu riêng, hai bên cũng đang hoàn thiện các bước cuối cùng để chuẩn bị đưa sầu riêng sang thị trường này theo đường chính ngạch. Tiếp theo sầu riêng, sản phẩm khoai lang đã được đưa ra để đàm phán, tháo gỡ rào cản kỹ thuật, mở cửa thị trường. Đến nay, các cơ sở đóng gói, mã số vùng trồng, hồ sơ kỹ thuật... với sản phẩm khoai lang đã hoàn thiện theo yêu cầu của phía Trung Quốc. Thời gian tới, hai bên sẽ có các cuộc họp trực tuyến để tiếp tục hoàn thiện việc mở cửa thị trường cho sản phẩm này.

Không chỉ Mỹ, Nhật Bản hay Trung Quốc, ngành nông nghiệp đang nỗ lực đàm phán để tháo gỡ rào cản kỹ thuật, rào cản thương mại và mở cửa thị trường xuất khẩu chính ngạch thêm nhiều nông sản vào các thị trường lớn và tiềm năng. Điển hình như: bưởi, vú sữa, chanh leo, nhãn, vải, chôm chôm, tôm sang Hàn Quốc; bưởi, xoài sang Myanmar; chôm chôm, bưởi, chanh leo, na, vú sữa sang Thái Lan; chanh ta, chanh leo, nhãn, vú sữa, bưởi, vải, măng cụt, dưa hấu sang New Zealand hay chanh leo sang Australia…

Mở cửa thị trường 

Trao đổi với Báo Tin tức, ông Hoàng Trung cho biết, trước khi xuất khẩu quả tươi đi bất cứ nước nào, Việt Nam phải đáp ứng quy định của phía nhập khẩu. Đầu tiên là cơ quan quản lý bảo vệ thực vật cấp quốc gia gửi hồ sơ kỹ thuật liên quan đến mặt hàng xuất khẩu, bao gồm các nhóm thông tin như: sản phẩm, giống, quy trình canh tác, các sinh vật gây hại có thể lây nhiễm, biện pháp bảo vệ thực vật, các hoạt chất sử dụng trong cận thu hoạch, phương pháp bảo quản sau thu hoạch và trước khi xuất khẩu, kiểm dịch thực vật.

Việc mở cửa thị trường không chỉ là nỗ lực của các cơ quan chức năng, các doanh nghiệp cũng từng bước xây dựng vùng nguyên liệu đáp ứng tốt các điều kiện của thị trường nhập khẩu để có thể nắm bắt ngay được cơ hội khi thị trường mở cửa. Chẳng hạn như Công ty TNHH Xuất nhập khẩu trái cây Chánh Thu đã chủ động xây dựng vùng nguyên liệu, phối hợp nông dân ở Bến Tre và Tây Nguyên hỗ trợ kỹ thuật sản xuất, áp dụng tiêu chuẩn chất lượng từ lúc có thông tin về việc Mỹ xem xét mở cửa cho trái bưởi, Trung Quốc đánh giá trái sầu riêng Việt Nam. Để khi các thị trường chính thức mở cửa, trái bưởi hay sầu riêng Việt Nam sẽ chính thức lên đường.

Bà Ngô Tường Vy, Phó Tổng giám đốc Công ty TNHH Xuất nhập khẩu trái cây Chánh Thu cho rằng, việc mở cửa thị trường là một trong những công việc ưu tiên hàng đầu để phát triển một ngành hàng, đặc biệt là các thị trường chất lượng cao, có giá trị cao. Việc đầu tư này cần sự vào cuộc đồng bộ từ nông dân, doanh nghiệp và cơ quan quản lý nhà nước để có vùng nguyên liệu đạt tiêu chuẩn chất lượng phù hợp cho các thị trường.

Vải cũng là một trong những mặt hàng nông sản xuất khẩu đầy tiềm năng của Việt Nam. 

Tuy nhiên trên thực tế nhiều doanh nghiệp còn chưa chủ động xây dựng vùng nguyên liệu. Ông Nguyễn Đình Tùng, Tổng giám đốc Công ty Xuất nhập khẩu Vina T&T Group cho biết, một doanh nghiệp không thể tự mình đi tới tất cả các địa phương để làm mã số vùng trồng. Do đó, các địa phương nên chủ động xây dựng những vùng trồng được cấp mã số để khi những doanh nghiệp có nhu cầu, đăng ký, địa phương cung cấp cho doanh nghiệp. Do đó, việc cấp mã số vùng trồng cần đi trước một bước trước khi mở cửa thị trường.

Mở cửa được thị trường và để giữ được thị trường, ông Hoàng Trung cho rằng, nông dân trồng sản phẩm gì cũng cần phải tìm hiểu kỹ về những kỹ thuật phải đáp ứng trong sản xuất, ghi chép nhật ký hồ sơ, giám sát an toàn thực phẩm khi thu hoạch... theo yêu cầu. Nông dân, doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh cần bảo đảm tính bền vững. Làm không chỉ đảm bảo cho một hay hai chuyến hàng mà các chuyến hàng trong năm nay hay nhiều năm sau đều phải đáp ứng tốt các yêu cầu về an toàn thực phẩm các nước.

Cục Bảo vệ thực vật đã chỉ đạo các đơn vị trực thuộc khi kiểm dịch sẽ hỗ trợ doanh nghiệp kiểm tra lại hồ sơ sản phẩm về mã số vùng trồng, bao bì đóng gói... đặc biệt tránh sự mạo danh, mượn mã số khi không được phép. Tránh việc làm không cẩn thận của một vài doanh nghiệp rồi sẽ ảnh hưởng đến các doanh nghiệp khác và nông dân, ngành hàng cũng như những nỗ lực mở cửa thị trường.

Chinh phục thị trường khó tính 

Mặc dù từ đầu năm đến nay xuất khẩu nông sản có được đà tăng trưởng tốt, song theo nhận định của các chuyên gia, hoạt động này trong thời gian tới sẽ gặp không ít khó khăn. 

Đáng nói, giá cước vận tải biển chưa có dấu hiệu hạ nhiệt, giá thành sản xuất còn cao... vẫn là những thách thức mà các doanh nghiệp xuất khẩu nông sản phải đối mặt trong năm 2022.

Để thúc đẩy xuất khẩu nông sản, cùng với việc chú trọng theo dõi, nắm bắt và tổng hợp thông tin, số liệu về giá cả, tình hình sản xuất và nguồn cung các mặt hàng nông sản tại địa phương trong nước trong điều kiện mới, Bộ NN&PTNT đang triển khai cập nhật hệ thống phần mềm dữ liệu cung cầu nông sản từ địa phương; tăng cường kết nối, tháo gỡ khó khăn, đẩy mạnh tiêu thụ sản phẩm tại các vùng sản xuất trọng điểm và tại các cửa khẩu chính với Trung Quốc.

“Bộ luôn sát sao chỉ đạo đơn vị chuyên môn tập trung tháo gỡ, xử lý các vướng mắc của thị trường, nhất là thị trường Trung Quốc, Mỹ. Riêng thị trường Trung Quốc với chính sách “Zero Covid”, thực tế vẫn có các lô hàng của doanh nghiệp Việt Nam bị cảnh báo liên quan tới Covid-19. Vì vậy, các doanh nghiệp cần đặc biệt lưu ý đến khâu bao gói, xếp hàng lên container... để đảm bảo trong kiểm soát dịch”, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan nhấn mạnh với Kinh tế đô thị. 

Mới đây, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng đàm phán và đạt được thỏa thuận với Bộ Nông Lâm Ngư nghiệp Nhật Bản (MAFF) về các biện pháp để quản lý chặt chẽ quả xoài xuất khẩu sang Nhật Bản, mở cửa lại việc xuất khẩu xoài sang thị trường Nhật Bản

Xác định rõ việc kiểm soát chất lượng nông sản không chỉ mở cánh cửa xuất khẩu chính ngạch mà còn để mở rộng thị trường cho sản phẩm nông nghiệp Việt Nam, đặc biệt là ở những thị trường mang lại giá trị cao, khó tính. Vì vậy, Bộ NN&PTNT sẽ tăng cường cập nhật, thông báo kịp thời quy định an toàn thực phẩm của các thị trường cho doanh nghiệp, chính quyền địa phương, người nông dân để áp dụng quy trình sản xuất phù hợp và kiểm soát các chỉ tiêu an toàn thực phẩm trước khi xuất khẩu.

Mặt khác, ngành nông nghiệp sẽ không ngừng thúc đẩy các hoạt động mở cửa thị trường. Cụ thể, ngành nông nghiệp sẽ chuẩn bị nội dung làm việc song phương với cơ quan chức năng của các nước: Anh, Đức, Pháp, Tây Ban Nha, Hàn Quốc và xây dựng Đề án thúc đẩy xuất khẩu nông lâm thủy sản đi châu Âu, Hoa Kỳ, Trung Quốc, Nhật Bản.

Đưa ra giải pháp về đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, thông qua nhiều chương trình xúc tiến thương mại số, Bộ tiếp tục hỗ trợ doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp xuất khẩu nông sản đẩy mạnh khai thác hiệu quả những hiệp định thương mại tự do (FTA) đã ký với các quốc gia, lãnh thổ, đặc biệt là FTA với Liên minh kinh tế Á - Âu; các nước khu vực châu Á - Thái Bình Dương.

Hiện Bộ NN&PTNT đang phối hợp với Bộ Công Thương trong việc đánh giá, dự báo tình hình một cách kịp thời chính xác; cùng nhau tìm giải pháp ổn định sản xuất và cung ứng cho thị trường trong nước cũng như xuất khẩu hàng hóa nông sản. Đặc biệt là chú trọng trao đổi, đàm phán với các nước để đưa hàng nông sản của Việt Nam vào những thị trường này. Ngoài ra, hai Bộ cũng đẩy mạnh việc hỗ trợ doanh nghiệp vừa khai thác tốt thị trường truyền thống vừa tiếp cận các thị trường mới. Cùng với đó, kịp thời tháo gỡ khó khăn, ách tắc trong xuất khẩu nông sản.

Hương Anh (tổng hợp)