Giá gạo trên thị trường toàn cầu hiện đã giảm xuống mức từ 600 USD/tấn trở xuống nhưng có thể sẽ tăng vào khoảng tháng 6-tháng 7 khi bức tranh sản xuất và diễn biến mưa ở châu Á trở nên rõ ràng hơn.
Khoảng thời gian này sẽ trùng với thời điểm bầu cử ở Ấn Độ, là khi nước này có thể nới lỏng các hạn chế xuất khẩu hiện tại nếu lượng dự trữ đệm ở mức đảm bảo.
Giá gạo tẻ đồ của Ấn Độ đang được niêm yết ở mức 515-520 USD/tấn FOB do do nhu cầu yếu và Tổng công tư Thực phẩm Ấn Độ đã hoàn tất việc thu mua lúa của dân.
Bên cạnh đó, giá cũng bị tác động tiêu cực do xuất khẩu các loại gạo khác, như gạo nếp đồ và gaọ trắng đã bị tạm dừng sau khi Hải quan nước này thắt chặt việc kiểm tra các lô hàng trước khi thông quan.
Giá giảm xuống dưới 600 USD/tấn
Theo Hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo Thái Lan, gạo đồ của Ấn Độ được báo giá ở mức 537-541 USD/tấn (C&F), so với 604 USD/tấn gạo cùng loại của Thái Lan và 601-605 USD/tấn của Pakistan.
Giá gạo trắng Thái Lan cũng giảm xuống còn 602 USD/tấn, trong khi gạo trắng Pakistan và Việt Nam giảm xuống 575-585 USD/tấn. Ấn Độ đã cấm xuất khẩu gạo trắng từ ngày 20/7/2023, một phần nỗ lực hạ nhiệt giá ngũ cốc lương thực đã tăng quá cao.
Giá gạo xuất khẩu ở châu Á thấp nhất nhiều tháng.
Theo dữ liệu có sẵn từ Tập đoàn Lương thực Ấn Độ (FCI), khối lượng lúa thu mua trong mùa kharif là 70,86 triệu tấn (tương đương 48 triệu tấn gạo), trong khi thu mua lúa vụ rabi đạt mức 1 triệu tấn (tấn) (tương đương 0,67 triệu tấn gạo).
Giá giảm chỉ là tạm thời
Theo Bộ Nông nghiệp và Phúc lợi Nông dân Ấn Độ, sản lượng gạo nước này trong mùa kharif và rabi năm 2024 ước tính đạt 123,83 tấn so với 125,51 tấn năm 2022-23. Sản lượng vụ Zaid (hay sản lượng hè – chưa thu hoạch) dự kiến sẽ đạt gần 10 triệu tấn.
“Giá gạo toàn cầu giảm chỉ là tạm thời. Trong thời gian tới, giá có thể sẽ phản ứng với thời tiết, dựa trên việc gieo hạt ở Ấn Độ, Pakistan, Thái Lan, Việt Nam và các quốc gia khác như Indonesia và Philippines, cũng như lượng mưa trong mùa mưa”, S Chandrasekaran, một nhà phân tích thương mại có trụ sở tại New Delhi cho biết.
Bên cạnh thời tiết, còn có những lo ngại về an ninh lương thực do cuộc khủng hoảng địa chính trị ở vùng Vịnh, khu vực lãnh thổ Đài Loan và châu Âu (chiến tranh Ukraine).
Với cuộc bầu cử Mỹ dự kiến diễn ra vào tháng 11 năm nay, một số quốc gia như Trung Quốc có thể cố gắng dự trữ lương thực. Ông Chandrasekaran cho rằng điều này sẽ gây áp lực lên thị trường.
Sản lượng của Thái Lan giảm
Tờ Bangkok Post của Thái Lan dẫn lời ônh Chookiat Ophaswongse, Chủ tịch Hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo Thái Lan, cho biết miễn là Ấn Độ duy trì lệnh cấm xuất khẩu gạo trắng, các doanh nghiệp nên lạc quan rằng giá gạo Thái Lan sẽ duy trì tương đối cao trong nửa đầu năm nay. Ông dự đoán giá gạo có thể tăng ngay từ quý 2 này.
Theo Bộ Nông nghiệp Mỹ, sản lượng gạo của Thái Lan trong năm 2023-24 dự kiến đạt 19,9 triệu tấn, giảm 5% so với năm 2022-23 do lượng nước sẵn có thấp hơn. Sản lượng của Việt Nam ước tính là 43,2 tấn so với 43,1 tấn của năm trước. Tuy nhiên, cả hai quốc gia có thể có lượng tồn trữ gối từ vụ trước thấp vì xuất khẩu gạo đã tăng trong giai đoạn 2023-2024 do các hạn chế xuất khẩu của Ấn Độ.
Hội đồng Ngũ cốc Quốc tế, trong báo cáo về triển vọng thị trường gạo mới nhất, cho biết sản lượng gạo thế giới ước tính giảm nhẹ, trong khi tổng lượng tiêu thụ và dự trữ cũng giảm. Tuy nhiên, giai đoạn 2024-25 có thể chứng kiến xu hướng tăng, mặc dù việc mở rộng thương mại có thể bị hạn chế do Ấn Độ có thể tiếp tục thực hiện các biện pháp kiểm soát xuất khẩu (áp thuế xuất khẩu).
Lý do Ấn Độ hạn chế xuất khẩu
“Chúng tôi đang chờ chính phủ Ấn Độ cho phép xuất khẩu trở lại”, M Madan Prakash, Chủ tịch Hiệp hội các nhà xuất khẩu nông sản Ấn Độ, cho biết. Theo ông: “Hiện tại, các hoạt động của chúng tôi đã bị hạn chế để chỉ tập trung ký kết hợp đồng xuất khẩu giữa các chính phủ”.
Ông Chandrasekaran cho biết các nước như Indonesia và Philippines cũng đang tích cực thu mua gạo trên thị trường toàn cầu, chủ yếu từ Việt Nam và Thái Lan.
Ấn Độ ban đầu cấm xuất khẩu gạo tấm vào tháng 9/2022, khi đó nước này cũng áp thuế 20% đối với xuất khẩu gạo trắng. Vào tháng 7/2023, nước này đã cấm xuất khẩu gạo trắng và đánh thuế 20% đối với xuất k hẩu gạo đồ bên cạnh việc ấn định giá xuất khẩu tối thiểu là 950 USD/tấn đối với gạo basmati.
Kể từ tháng 2/2024, các quan chức Hải quan Ấn Độ, đặc biệt là tại các cảng Thoothukudi và Chennai, đã thắt chặt giám sát xuất khẩu gạo sau khi nhận được những khiếu nại về việc lập hóa đơn với giá thấp và gạo trắng và gạo nếp đồ được giấu trong các chuyến gạo đồ.
Mặc dù lo ngại diễn biến thời tiết bất lợi, các nhà phân tích cho biết các quốc gia tiêu thụ gạo, đặc biệt là ở châu Phi, vẫn có thể hy vọng vào một điều, đó là dự đoán hiện tượng thời tiết La Nina sắp tới, mang lại nhiều mưa hơn cho châu Á kể từ tháng 7 năm nay.
Trong giai đoạn 2023-2024, sản xuất lúa gạo bị ảnh hưởng bởi thời tiết El Nino, xuất hiện vào tháng 6/2023, dẫn đến thời tiết khô hạn trên khắp châu Á, đặc biệt là Ấn Độ và Thái Lan.
Tham khảo: Thehindubusinessline
