Sửa Luật Thuế thu nhập cá nhân: Tránh trường hợp thua lỗ vẫn phải nộp thuế

Như đã thông tin, Thuế thu nhập cá nhân đang tồn tại với hàng loạt bất cập sau 10 năm áp dụng, bên cạnh những nội dung liên quan đến mức chịu thuế, mức giảm trừ gia cảnh, cách tính biểu thuế thu nhập cá nhân được cho bất hợp lý trong bối cảnh “bão giá” và cấp thiết phải sửa đổi. Một vấn đề khác cũng khiến dư luận đặc biệt quan tâm đó là quy định về thuế đối với hoạt động chuyển nhượng bất động sản , chứng khoán.

Cụ thể, đối với hoạt động chuyển nhượng bất động sản, về thuế thu nhập cá nhân, trước năm 2015, thu nhập của các cá nhân từ hoạt động này được tính thuế thu nhập cá nhân theo hai phương pháp.

Thứ nhất, đối với các cá nhân xác định được giá vốn (giá mua và chi phí chuyển nhượng), có hóa đơn, chứng từ hợp pháp thì nộp thuế pheo phương pháp kê khai trên chênh lệch giá bán, giá vốn, nghĩa là trên thu nhập tính thuế. Khi đó, thuế suất đối với chuyển nhượng bất động sản là 25% trên thu nhập tính thuế.

Thứ hai, đối với cá nhân không xác định được giá vốn thì nộp thuế thu nhập cá nhân theo thuế suất 2% trên giá chuyển nhượng hoặc giá bán hoặc giá cho thuê lại.

Căn cứ Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của các Luật về thuế số 71/2014/QH13 ngày 26/11/2014 và các văn bản pháp quy hướng dẫn thực hiện, từ kỳ tính thuế thu nhập cá nhân từ năm 2015 trở đi, chỉ có một căn cứ tính thuế đối với thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản duy nhất, đó là giá chuyển nhượng từng lần và thuế suất 2%, dẫn đến không ít trường hợp dù thua lỗ vẫn phải thực hiện nghĩa vụ đóng thuế.

Thông tin với báo chí về vấn đề đã nêu, bà Nguyễn Thị Cúc - Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế đánh giá, quy định này đơn giản về xác định số thuế thu nhập cá nhân phải nộp cũng như thủ tục nộp thuế. Tuy nhiên, khi đảm bảo được yếu tố đơn giản thì khó đảm bảo được yếu tố công bằng, minh bạch.

“Trường hợp giá cả thị trường biến động tăng cao, có thể nộp thuế theo mức thuế suất 2% là có lợi cho người chuyển nhượng. Tuy nhiên, khi giá cả bất động sản đóng băng, giảm nhanh thì người chuyển nhượng bất động sản bị thua lỗ vẫn phải kê khai nộp thuế thu nhập cá nhân”, bà Cúc chỉ rõ bất cập.

Do đó, Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế đề xuất cơ quan quản lý Nhà nước nghiên cứu thay đổi quy định, đối với những cá nhân có đầy đủ hóa đơn chứng từ; đồng thời, chứng minh chuyển nhượng bất động sản bị lỗ sẽ không phải nộp thuế trên doanh thu chuyển nhượng 2%.

Thực tế, trong hoạt động kinh doanh bất động sản, đa số nhà đầu tư cá nhân phải vay ngân hàng, thế nhưng, tiền lãi vay không được trừ trước khi tính thuế. Trong khi, theo quy định hiện hành, dù lỗ nhà đầu tư vẫn phải nộp thuế 2% giá trị chuyển nhượng sẽ khiến người nộp thuế thiệt đơn thiệt kép.

Không chỉ có hoạt động kinh doanh bất động sản, các nhà đầu tư chứng khoán cũng rơi vào cảnh tương tự bởi những bất cập của quy định thuế thu nhập cá nhân, khi không ít trường hợp phải bán cổ phiếu trong tình thế buộc phải cắt lỗ, thiệt hại đã rồi nhưng vẫn phải nộp thuế thu nhập cá nhân.

Thông tin với báo chí, TS Nguyễn Ngọc Tú - chuyên gia về thuế cho rằng, chính sách thuế thu nhập cá nhân đối với hoạt động chuyển nhượng bất động sản, chứng khoán rất bất hợp lý trong suốt nhiều năm nay. Nhà đầu tư chứng khoán lỗ hay có lợi nhuận nhưng vẫn phải nộp thuế 0,1% trên doanh thu, còn đối với bất động sản là 2% giá trị chuyển nhượng.

Theo ông Tú, quy định này chỉ dễ cho cơ quan thuế nhưng gây bất lợi cho người dân. Hơn nữa, lỗ mà vẫn phải nộp thuế cho thấy chính sách lạm thu, tận thu, trái với bản chất của thuế thu nhập là tính thuế trên phần lãi.

Trên thực tế, thông tin về giao dịch, nhất là đối với chuyển nhượng chứng khoán, rất minh bạch và được lưu trữ trên hệ thống của cơ quan quản lý. Như giá mua, giá bán, người chuyển nhượng và người nhận chuyển nhượng cổ phiếu đều rất rõ ràng. Ngành thuế hoàn toàn giám sát được nhà đầu tư chứng khoán nào có lãi và ai phải cắt lỗ.

Từ đó, các chuyên gia cho rằng, trong quá trình thực hiện sửa đổi Luật Thuế thu nhập cá nhân, cơ quan soạn thảo cần có sự phân định rõ ràng trong các quy định về thuế đối với hoạt động chuyển nhượng bất động sản, chứng khoán.

Theo các chuyên gia, quan điểm xây dựng chính sách thuế thu nhập cá nhân cần phải được đổi mới ngay từ Bộ Tài chính. Nguyên tắc tính thuế đối với các khoản thu từ đầu tư, kinh doanh là phải đảm bảo có thu nhập mới phải nộp thuế. Trường hợp có lãi, mức thuế sẽ nộp ở mức độ nào đó để vẫn đủ khuyến khích nhà đầu tư tham gia thị trường. Có như vậy, kinh tế mới sôi động và phát triển bền vững.