Một cây đa cổ thụ ở bản Huổi Lướng, xã Nặm Lịch, huyện Mường Ảng (Điện Biên) khiến ai cũng ngạc nhiên khi có hàng trăm tổ ong mật và cho sản lượng hàng tấn mật mỗi vụ.
Người ta ví cây đa này như “cây ong mật" bởi khắp thân, cành cây dày đặc những tổ ong khoái quan với hàng tấn mật ong rừng thơm ngon thượng hạng.
Cây đa cổ thụ cao khoảng 50 mét...
...có hàng trăm đàn khoái quan về làm tổ. (Ảnh: Trịnh Hoài Nam)
Anh Trịnh Hoài Nam, người phụ trách khai thác mật ong vụ này tại “cây ong mật” cho biết: “Năm ngoái trên cây có tất cả 90 tổ ong mật. Còn năm nay, vì chưa hoàn tất công việc khai thác nên chưa biết số lượng chính xác, nhưng áng chừng phải trên 130 tổ. Chúng tôi không thể đếm xuể, bởi khi đếm sẽ bị lẫn cành nọ sang cành kia" .
Theo anh Nam, làm tổ tại cây này là ong khoái quan, một loài ong mật mà con người chưa thể thuần phục, bắt về nuôi lấy mật giống như ong khoái thông thường. Do đó, mật cho ra từ cây là loại mật thuần tự nhiên, thơm ngon thượng hạng.
Nhóm thợ khai thác phải mạo hiểm nhiều ngày trên cây mới khai thác hết mật ong. (Ảnh: Trịnh Hoài Nam)
Loài ong này tương đối khó tính. Khi khai thác, thợ khai thác đã cố tình để lại một phần tổ để ong tiếp tục phát triển nhưng chỉ có một số ít tổ là còn tiếp tục phát triển, trong khi phần lớn đều những tổ khác ong đều bỏ đi hết. Do đó, mỗi vụ, mỗi tổ hầu như chỉ khai thác được một lần.
Cứ đến tháng Ba hàng năm, ong khoái quan kéo về làm tổ, cho đến tháng Năm là thời điểm mật đạt chất lượng và sản lượng tốt nhất. Người ta sẽ tiến hành khai thác lấy mật. Nếu không làm như vậy, hết mùa, ong sẽ ăn hết mật và cũng tự rời đi nơi khác.
Từ hơn chục năm nay, năm nào ong khoái quan cũng kéo về cây này làm tổ. Lúc đầu thì chỉ có khoảng 20-30 tổ, càng về sau, số tổ càng nhiều lên, đến mức không đếm xuể. Năm nay, số lượng tổ ong mật trên cây là nhiều nhất trong các năm.
Mỗi tổ ong có thể nặng đến 20-30kg. (Ảnh: Trịnh Hoài Nam)
Cây ong mật nằm tại bản Huổi Lướng, xã Nặm Lịch, huyện Mường Ảng (Điện Biên), được người dân thôn bản bảo vệ và sẽ chỉ cho một người khai thác khi đã đạt được sự đồng thuận, thống nhất của toàn bộ bà con dân bản.
Năm nay, anh Nam là người “trúng thầu" cây. Anh Nam phải bỏ ra một số tiền lớn để mua toàn bộ mật tại cây này.
Anh cho biết, sản lượng của năm nay áng chừng được khoảng 1,7 - 2 tấn (tính cả tổ và mật). Cứ 1,7kg tổ ong sẽ vắt được 1 lít mật, nghĩa là sản lượng mật ong tính theo lít sẽ đạt khoảng hơn 1.100 lít. Hiện, loại mật này đang được anh Nam bán lẻ trên thị trường với giá 550.000 đồng/lít.
“Cây ong mật" cao khoảng 50 mét, để khai thác được mật trên cây, nhóm thợ khai thác gồm 5 người giỏi leo trèo phải mặc đầy đủ quần áo bảo hộ kín người, đóng thang vào thân cây và mang theo dây an toàn để chèo đến từng tổ.
3 người trong nhóm thợ phải trèo lên cây từ 6h sáng, đến 5h chiều mới xuống. Hai người còn lại ở dưới đất phụ trợ. Cả ngày khai thác như vậy mới được khoảng từ 12-23 tổ.
Nhóm thợ khai thác phải mặc quần áo bảo hộ, mang theo dây bảo hộ và đóng thang vào thân cây để leo lên trên. (Ảnh: Trịnh Hoài Nam)
“Dù được trang bị quần áo bảo hộ kín người, đồng thời dùng khói để xua đuổi ong khi lấy mật. Nhưng ong nhiều quá, có lúc bu kín mặt nạ khiến thợ khai thác không thở nổi" , anh Nam cho biết.
Ông Vừ A Lồng, Bí thư Chi bộ bản Huổi Lướng cho biết, cây đa cổ thụ này không biết có từ bao giờ, nhưng từ khoảng 15 năm nay, ong khoái thi nhau về làm tổ trên cây, mang lại may mắn cho bà con trong bản.
Nhờ đó mà bà con dân bản có thêm thu nhập từ việc bán các tổ ong trên cây cho thương lái lấy mật. Khi đến mùa ong làm mật, cả bản đều chung tay bảo vệ, không ai lấy cho riêng mình. Mật ong khai thác được sẽ mang bán và chia tiền cho tất cả các hộ trong bản.
Tiền bán mật ong ở "cây ong mật" dược chia đều cho bà con dân bản. (Ảnh: Trịnh Hoài Nam)
Không chỉ mang lại kinh tế, cây đa còn là biểu tượng may mắn nên mỗi khi đi qua khu vực này, người dân đều đến gốc đa cầu mong sự may mắn, bình an.